Pietro I, re e giudice di Arborea, promette di rendere giustizia ai Genovesi nei suoi Stati, di restituire gli effetti dei naufraghi, di pagare i suoi debiti verso il comune e i cittadini di Genova, di dar loro nel porto genovese presso Oristano il sito per edificarvi cento botteghe ed una chiesa, rinunzia al dritto di albinaggio, e si obbliga di rinnovare in ogni quadriennio la presente convenzione (1).

(1192, 20 febbraio).

Dai Regii Archivi di Corte di Torino, Lib. Iur., pag. 99 v., e Gen. Cat. Doc. ant., mazz. 2.

In nomine Domini amen. Ego Petrus Dei gratia rex ac iudex Arborensis filius quondam Baresoni regis et iudicis Arborensis convenio et promitto vobis Wllielmo Burono consuli comunis Ianue pro vobis et sociis vestris consulibus comunis Ianue, quod deinceps per me, et homines terre mee, custodiam et salvabo universos homines Ianue et de districtu Ianue in terra et mare et aqua sanos et naufragos bona fide in tota terra et districtu meo, quam nunc habeo vel de cetero acquisiero. Si forte aliquis Ianuensis vel de districtu Ianue ante me reclamationem fecerit super aliquem mei iudicatus seu districtus, ego ei per bonam fidem iusticiam tenebor complere infra quadraginta dies post factam querimoniam, aut ante si potero bona fide secundum leges romanas vel bonos usus terre mee, nisi quantum iusto Dei impedimento remanserit, aut licentia conquerentis, aut per dilationem legitime indultam, qui si terminum vel terminos constituerit ad constitutum, vel constitutos terminos semper tenebor usque ad completam iustitiam. Si vero quod absit lignum aliquod in tota terra vel districtu meo quod habeo vel habuero contingerit naufragari et homines mei inde aliquid habuerint, ego illud totum per bonam fidem sine omni fraude faciam in integrum restaurari, et insuper si per aliquem perdentium inde adversus aliquem terre vel districtus mei querimonia facta fuerit, ego ablata restitui faciam et nihilominus vindictam inde facere tenebor. Item convenio vobis Wllielmo Burono consuli Ianue pro vobis et sociis vestris consulibus ianuensis urbis et pro comuni et civibus ianuensibus vobis sub stipulatione promitto, quod universum debitum comunis et civium Ianue, quod debitum in curia consulum Ianue de placitis per racionem ostensum fuerit me debere persolvere tali modo persolvam, scilicet quod dabo annuatim consulibus et comuni Ianue, aut eorum certo nuncio vel nunciis medietatem totius introitus seu recolte  atque reddituum, qui vel que spectant ad regnum Arboree, et ad peculiare meum quocumque modo fiat, sive per venditionem curatoriarum, armentariarum, maioriarum, piscariarum, kerkitariarum, venationum, vel quocumque modo potest excogitari quod aliquid pecunie recolligam ego vel per me alius in regno et iudicatu Arboree. Quam siquidem medietatem recolte predicte et introitus atque reddituum, nuncio vel nunciis comunis Ianue violenter seu aliquo modo non auferam, nec auferri consentiam, immo ad medietatem ipsius recolte et introitus atque reddituum firmiter retinendam, et non auferendam nuncio vel nunciis ipsis consilium et ausilium meum pro posse meo prestabo. Et insuper dabo comuni Ianue singulis annis libras quinquaginta denariorum Ianue de mea medietate, quousque debitum et debita universa fuerint in integrum exsoluta. Quo debito soluto dabo similiter annuatim comuni Ianue libras centum eiusdem monete. Item do comuni Ianue in loco qui dicitur Portus Ianuensis in Aristano tantam terram que large sufficiat ad fabricandas butegas centum ibi cum suis curtis, quibus se recipere et cum mercationibus suis possint manere mercatores ianuenses. Et si ipsi Ianuenses impetraverint a Domino Apostolico ut habeant ecclesiam in portu illo, ego dabo eis tantam terram in portu illo, que large sufficiat ad ipsam ecclesiam fabricandam cum cimiterio et domibus, et cum curte sacerdotis et clericorum ipsius ecclesie. Et dabo illi ecclesie tantas possessiones, unde possit unus sacerdos cum uno clerico et uno serviente victum et vestitum habere; preterea quia sum vassallus et civis ianuensis domino archiepiscopo Ianue dabo talem curiam in terra mea Arboree, cum totidem servis, et tanta possessione qualis est illa curia quam habet in Arborea Pisanus archiepiscopus. Si forte contingerit quod Ianuensis aliquis in terra mea morietur, non liceat michi ex bonis ipsius quicquam habere nec ego ex bonis illius aliquid violenter auferam, vel auferri faciam, immo dentur bona illius, sicut defunctus ipse iudicaverit. Si vero Ianuensis aliquis in terra mea intestatus decesserit, non liceat michi bona illius accipere, sed in potestate duorum vel trium ex melioribus Ianuensibus qui in terra mea fuerint, ei dari faciam et consignari Ianue adducenda et consulatui Ianue danda et consignanda. Item promitto vobis, quod Ianuenses omnes et de districtu ianuensi manutenebo et defendam, et res eorum contra omnes personas, et ab eis omnem vim et iniuriam propulsabo. Ad horum omnium confirmationem faciam iurare archiepiscopum, episcopos, abbates, priores, liberos, servos, capitaneos Arborensis iudicatus, quod ex parte sua conventionem hanc observabunt, et sine fraude operam et studium adhibebunt, quod ego hec omnia adimpleam et illibata observem. Quod si contra fecero michi amplius consilium vel ausilium non dabunt; predicta itaque omnia prememoratus iudex Petrus observare atque complere iuravit sacro sanctis evangeliis corporaliter tactis. Ut autem hec in posterum liqueant, ipse Petrus iudex fecit ea per manum publicam anotari et sigilli sui auctoritate muniri. Item iuravit ad sancta Dei evangelia Petrus Arborensis predictus, quod hec omnia iuramento firmabit de quarto in quartum annum semper infra quintum decimum diem, postquam ipse inde per consulatum comunis Ianue vel nuncio suo aut certis litteris comuni sigillo sigillatis monitus fuerit, et quod castella regni Arboree de potestate castellanorum Ianue non auferet aut auferri consentiet, immo ad ea  tenenda ipsis castellanis opem et consilium prestabit. Acta sunt hec in ecclesia Sancte Marie de Aristano, in basilica videlicet Sancti Michaelis, que dicitur paradisus, in presentia donni Iusti archiepiscopi Arboree, Raimundi de Ongana, atque Bernardi de Anglarola et Poncii de Falco, anno dominice nativitatis millesimo centesimo nonagesimo secundo, indicione nona, vigesimo die februarii; ego Ottobonus imperialis aule notarius rogatus scripsi.

Ego Atto Placentinus notarius sacri palatii hoc exemplum transcripsi et exemplificavi ab autentico publico manu quondam Ottoboni notarii scripto sicut in eo vidi et legi nichil addito vel dempto, preter forte litteram vel sillabam titulum seu punctum, et hoc causa abreviationis seu melioris lecture, scilicet in titulos litteras et titulos in litteras permutando, quod autenticum erat plumbea bulla pendenti bullatum, in qua erat ab una parte forma hominis sedentis in cathedra tenentis in dextera baculum sive virgam cum cruce in sumitate, in cuius circuscriptione erat crux et littere tales. Petrus Iudex Arvorensis ab altera vero parte eiusdem sigilli erant in medio per lineas littere tales. Anno Dni CIƆ. C.LXXV. M. SS. MAIO. In circumscriptione erat crux et littere tales. Principium Regni Judicis Petri Arvorensis. Ad quod exemplum corroborandum iussu domini Pegoloti Uguezonis de Girardino Ianuensium potestatis subscripsi et reduxi in publicam formam.

NOTE

(1) La presente convenzione è somigliante a quella segnata nello stesso giorno 20 febbraio 1192 da Ugone di Bas (Ved. sopr. cart. N° CXXXVII), ed è una rinnovazione complessiva delle precedenti convenzioni, che il medesimo Pietro I di Arborea, avea segnato col comune di Genova nel 29 maggio 1188, e nel 7 febbraio e 29 maggio 1189 (Ved. sopr. cart. N° CXXV, CXXVIII, CXXXII e CXXXIII).