Il conte Lotto di Donoratico, per sé, e pe’ suoi fratelli conte Guelfo, e Matteo, deviene a patti col comune di Genova, ond’egli, e detti suoi fratelli siano ricevuti nella cittadinanza genovese; e fra i patti vi è pur quello di cedere al mentovato comune tutte le loro possessioni esistenti dentro i confini del castello di Cagliari stabiliti dall’atto di pace del 15 aprile 1288 segnato tra Genova e Pisa, tosto che la prima ricuperarà il mentovato castello.
(1292, 16 settembre).
Dai Regii Archivi di Corte di Torino. Docum. ant., Serie 3a mazz. 6, N° 11.
In nomine sancte et individue Trinitatis patris et filii et spiritus sancti. Ad honorem domini nostri Ihesu Christi et beatissime et gloriose Virginis Marie matris eius et beatorum sanctorum Iohannis Baptiste et Laurencii martiris rectorum et gubernatorum comunis Ianue et beati Georgi vexiliferi dicti comunis Ianue et beatorum apostolorum Symonis et Iude defensorum et protectorum populi ianuensis et victoriosissimi martiris sancti Sisti et totius celestis curie. infrascriptas conventiones et pacta promissiones et obligationes fecerunt inter se se adinvicem Obertus Paxius iurisperitus civis Ianue sindicus comunis Ianue ut de sindicatu apparet per instrumentum scriptum manu Lanfranci de Valario notarii hoc anno de mense presenti nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni ex una parte et magnificus vir dominus comes Lotus de Donoratico pro se et nomine suo et nomine et vice magnificorum virorum dominorum comitis Guelfi et Mathei fratrum ipsius et pro ipsis et pro descendentibus ex se et predictis fratribus eius ex legittimo matrimonio ex altera videlicet quia dictus dominus comes Lotus dicto nomine promisit et convenit dicto Oberto stipulanti nomine comunis Ianue infrascripta et facere et curare quod infrascripta attendentur et observabuntur ut inferius continetur videlicet quod ex illis libris quindecimmilibus ianuinorum de quibus factum est depositum per dictum dominum comitem Lotum apud Paschalem de Palacio. Precivalem Cigalam. Paschalem de Albario. et Symonem Speciarium notarios cives Ianue recipientes nomine comunis Ianue secundum tenorem instrumenti publici scripti manu Lanfranci de Podio notarii hoc anno die XXIII. augusti ex forma oblationum ipsius domini comitis Loti lectarum seu propositarum in consilio comunis Ianue die XXVIII. mensis madii proxime preteriti ut continetur in scriptura inde facta et scripta dicta die in cartulario in quo decreta consiliorum comunis Ianue scripta sunt et de quibus libris quindecimmilibus sapientes vigintiquatuor credencie constituti super guerra Pisarum iam habuerunt et receperunt libras decemmilia ianuinorum de voluntate comunis Ianue et dicti domini comitis Loti pro guerra facienda Pisanis et ad quas solvendas et restituendas comune Ianue tenetur demum usque ad annos quinque sine eo quod comune Ianue aliquid ex proventu vel pro proventu earum solvat prout fieri et esse debebat ex forma dictarum oblationum. implicabit pro se et dictis fratribus et descendentibus ex eo ex legittimo matrimonio libras quinquemilia ianuinorum in possessionibus sitis in Ianua vel districtu a capite montis usque Cogoletum et a Iugo infra in voluntate comunis Ianue infra terminum de quo convenerit inter ipsum dominum comitem Lotum seu eius heredem dicto nomine ex una parte et dictum comune Ianue ex altera. et de reliquis libris decemmilibus consentit ex nunc nomine suo et supradictarum personarum et descendentium ex eis ex legittimo matrimonio quod collocentur elapso dicto tempore quinque annorum per comune Ianue nomine ipsius domini comitis Loti et dictorum fratrum suorum et descendentium ex eis ex legittimo matrimonio in possessionibus sitis infra dictos confines in voluntate comunis Ianue. que possessiones omnes in quibus implicita fuerit dicta summa librarum quindecimmilium ianuinorum sint ipsius domini comitis Loti et dictorum fratrum suorum et descendentium ex eis ex legittimo matrimonio et gauditam et introitum ipsarum possessionum percipere possint. ita tamen quod dicta summa librarum quindecimmilium ianuinorum perpetuo maneat implicita in civitate Ianue vel districtu ut supra dictum est pro dictis comitibus et eorum descendentibus ut supra. item quod faciet securitatem per comunitates civitatum que iam per consilium Ianue super hoc habitum approbate sunt seu approbabuntur de libris decemmilibus ianuinorum computata securitate que iam facta est pro dicto domino comite Loto de libris tribusmilibus ianuinorum per comune Luce seu sindicum ipsius comunis Luce nomine ipsius comunis predictis quatuor recipientibus nomine comunis Ianue seu aliis qui deputarentur per comune Ianue de qua securitate continetur in instrumento publico scripto manu Lanfranci de Podio notarii hoc anno die XXVIII. augusti quod infra decem annos proxime futuros a die XXVIII. mensis madii proxime preteriti ipse comes Lotus vel dicti fratres sui vel descendentes ex eis ex legittimo matrimonio implicabunt et facere et curare quod implicabuntur per se vel dictos fratres suos vel descendentes ex eis ex legittimo matrimonio infra dictum tempus decem annorum libras quinquemilia ianuinorum in possessionibus positis in civitate Ianue vel districtu infra dictos fines que possessiones in quibus dicte libre quinquemilia implicite fuerint sint et esse debeant eiusdem iuris status et condicionis sicut supradictum est de aliis possessionibus in quibus implicite fuerint dicte libre quindecimmilia eo tamen salvo et acto quod possessiones in quibus implicite fuerint dicte pecunie quantitates omnes sint solummodo obligate et obnoxie comuni Ianue. ita quod aliqua singularis persona non possit aliqua occasione habere regressum in ipsis possessionibus et ipsas ex nunc obligat dicto sindico recipienti dicto nomine. Item quod dictus comes Lotus dimittet et faciet et curabit quod fratres ipius dimittent per se et heredes suos comuni Ianue libere et quiete adveniente condicione sive casu quod comune Ianue recuperaret castrum Castri omnes terras quas haberent infra confines datos comuni Ianue de castro Castri per instrumentum pacis inite inter comune Ianue et comune Pisarum quod instrumentum scriptum fuit manu plurium notariorum MCC. octuagesimo octavo die XV. aprilis et que terre infra dictos fines date fuerunt comuni Ianue per comune Pisarum ex tenore dicte pacis. Item quod ipse dominus comes Lotus pro se et nomine suo et descendentibus ex eo ex legittimo matrimonio et nomine dictorum fratrum suorum et descendentium ex eis expendet et faciet et curabit quod expendetur per dictos fratres suos et descendentes ex eis ex legittimo matrimonio de omnibus possessionibus et introitibus sive pecunia et de omni mobili quas quos et quod unquam habebunt in civitate Ianue vel districtu et quocumque tempore in cotumo sive dispendio comunis Ianue et in ipso comuni sicut cives Ianue expendent et missiones reales facient per omnia sicut cives Ianue. de personalibus autem avariis faciet et facere promittit ipse comes Lotus per se et descendentes ex ipso ex legittimo matrimonio et se facturum et curaturum promittit quod dicti fratres ipsius per se et descendentes ex eis ex legittimo matrimonio facient illud idem sicut cives Ianue. si ipsi comites predicti seu eorum descendentes ex legittimo matrimonio erunt in Ianua vel districtu tunc temporis quando exercitus fiet preterquam in mari quo casu possint dicti comites dare cambia bona quibus datis excusentur ab ipsis personalibus avariis in mari tantum. Item quod faciet et curabit quod omnes de civitate Ianue et districtu et omnes habitantes a Corvo usque Monachum erunt salvi et securi liberi et franchi sani et naufragi tam in personis quam rebus in omnibus terris quas dictus comes Lotus et dicti fratres eius et descendentes ex eis habent et unquam habebunt ipsi vel aliquis eorum ab omni dacita collecta seu exactione vel drictu imposita et imponenda generaliter et specialiter intrando et exeundo terras ipsorum et cuiuslibet eorum que per ipsos vel per aliquem ipsorum distringerentur emendo et vendendo et cuiuslibet generis contractus seu quodcumque commercium ineundo et celebrando seu faciendo in victualibus et aliis quibuscumque rebus sive ipsa dacita seu exactio vel drictus sit realis vel personalis. ita quod in ipsa dacita vel collecta exactione seu drictu non committetur per predictos comites vel per descendentes ex eis vel aliquo eorum seu collectores aliquos alicuius dacite collecte exactionis seu drictus fraus aliqua in lesionem seu detrimentum vel gravamen Ianuensium et hominum de districtu Ianue seu hominum habitantium a Corvo usque Monachum directe vel eciam indirecte colligendo seu percipiendo seu colligi faciendo dacitam collectam exactionem vel drictum a contrahentibus seu commercium aliquod ineuntibus cum Ianuensibus seu districtualibus Ianue quocumque nomine censeatur. Item quod si per ipsum dominum comitem Lotum sive aliquem de predictis delictum aliquod vel aliquid illicitum committeretur seu excessus aliquis fieret quod totiens quociens delictum vel illicitum aliquod commissum fuerit seu excessus aliquis factus fuerit per ipsum comitem seu aliquem de predictis fieri possit et debeat in ipsum delinquemtem seu illicitum aliquod committentem vel excessum facientem. condempnatio per magistratus comunis Ianue secundum qualitatem delicti seu illiciti et excessus commissi in Ianua vel in districtu et eciam alibi contra Ianuenses et districtuales Ianue arbitrio magistratus comunis Ianue secundum capitula civitatis Ianue et iura romana prout in consimilibus cives Ianue condempnarentur et condempnatio facta peti et exigi possit in his bonis tantum que dicti comes Lotus et eius fratres seu descendentes ex ipsis ex legittimo matrimonio haberent in civitate Ianue et districtu. ita quod pro predictis ipsa bona que predicti comites et omnes descendentes ex eis ex legittimo matrimonio aliquo tempore habuerint in civitate Ianue vel districtu sint obligata et ipsa bona ex nunc dictus comes Lotus dictis nominibus obligat predicto Oberto recipienti nomine dicti comunis Ianue et per ipsum ipsi comuni Ianue. Item quod in quocumque loco dicti comes Lotus et fratres ipsius et descendentes ex ipsis vel aliquo eorum ex legittimo matrimonio erunt vel fuerint non tractabunt aliquod dampnum sive aliquam offensionem seu iniuriam comunis Ianue vel alicuius singularis persone de Ianua vel districtu et quod si sciverint ipsi vel aliquis ipsorum aliquam personam collegium sive universitatem aliquid ex predictis facere vel tractare bona fide et sine fraude illud disturbabunt ipsi et quilibet eorum ubicumque essent et quoscumque tractatus et opera que super predictis vel aliquo predictorum seu circa predicta vel aliquod predictorum fierent similiter bona fide et sine fraude disturbabunt et si per se non possent illud nunciabunt ipsi et quilibet ipsorum comuni Ianue et cuicumque singulari persone in cuius preiudicium aliquid tractaretur quamcicius poterunt. salvo tamen quod per hoc non teneatur aliquis eorum facere guerram. Versa vice predictus Obertus Paxius sindicus comunis Ianue nomine et vice ipsius comunis Ianue pro predictis promisit dicto domino comiti Loto stipulanti nomine suo proprio et nomine dictorum dominorum comitis Guelfi et Mathei fratrum ipsius et descendentium ex eis ex legittimo matrimonio et pro descendentibus ex ipso domino comite Loto ex legittimo matrimonio recipere seu quod comune Ianue recipiet ipsum dominum comitem Lotum et dictos fratres in cives Ianue quando hoc fieri poterit per comune Ianue. Et quod dictus dominus comes Lotus et dicti eius fratres et descendentes ex ipsis ex legittimo matrimonio poterunt perpetuo stare et morari ire et redire libere Ianue et alibi ubicumque et in districtu Ianue scilicet a Clavaro usque Cogoletum et a Pontedecimo usque mare et in aliis locis districtus Ianue cum licentia et consensu comunis Ianue. Item quod quando dicta securitas de libris decemmilibus Ianuinorum facta fuerit ut superius continetur et predicta omnia confirmata fuerint et ratificata per dictos dominos comitem Guelfum et Matheum fratres dicti domini comitis Loti vel heredes illius ex predictis qui forte tunc non viveret comune Ianue ipsum comitem Lotum a carceribus et vinculis et omni custodia qua nunc est quando et quomodo fieri poterit et qualiter relaxabit et absolvet. ita quod abinde in antea poterit stare et morari ire et redire ad voluntatem suam sicut dictum est. Item quod dictum comune Ianue finitis dictis quinque annis usque ad quos demum tenetur solvere et restituere dictas libras decemmilia ut supradictum est infra menses tres postquam potestati seu rectori comunis Ianue super hoc denonciatio facta fuerit per predictos comites vel aliquem ipsorum seu per descendentes ex legittimo matrimonio ex eis vel aliquorum eorum seu per eorum vel alicuius eorum procuratorem seu noncium legittimum ad hoc specialiter constitutum collocabit ipsas libras decemmilia nomine ipsius domini comitis Loti et dictorum fratrum suorum et descendentium ex eis ex legittimo matrimonio in possessionibus sitis infra dictos fines in voluntate comunis Ianue que libre decemmilia erunt et manere debent perpetuo implicite in ipsis possessionibus et ipse possessiones erunt et esse debent in ea condicione statu et modo per omnia ut supradictum est de aliis possessionibus in quibus implicite erunt alie summe supradicte. Que omnia et singula promiserunt dicte partes dictis nominibus inter se adinvicem attendere complere et observare et contra in aliquo non facere vel venire. Alioquin penam marcharum decemmilium boni argenti inter se adinvicem promiserunt ratis manentibus supradictis pro qua pena et predictis omnibus observandis omnia bona eorum habita et habenda pignori obligarunt. Videlicet dictus comes Lotus omnia bona sua et dictorum fratrum suorum et dictus sindicus bona comunis Ianue que per capitulum obligari non prohibentur et ad maiorem cautelam et firmitatem predictorum omnium et singulorum iuravit sacramento corporaliter prestito dictus dominus comes Lotus bona fide et sine fraude omnia et singula suprascripta attendere complere et observare et in nullo contrafacere vel venire. Actum Ianue in palacio heredum quondam Alberti de Flisco anno dominice nativitatis millesimo ducentesimo LXXXXII. indicione quarta die XVI. septembris circa terciam. Testes Lanfranchus Pignolus. Petrus Ugolini iudices. Symon Grillus. Obertus Spinula miles. Manuel Spinula. Nicola Spinula. Petrus Dardella notarius. Vanes Gatarellus et Fredericus de Fabro.
Ego Iacobus de Albario notarius rogatus scripsi.