Il Pontefice Alessandro IV scrive agli arcivescovi, vescovi, e prelati di Sardegna, acciò difendano con la loro autorità i monaci dell’ordine di Vallombrosa esistenti nei luoghi sottoposti alla loro giurisdizione ecclesiastica, autorizzandoli a fulminare la scomunica contro i laici, e a sospendere dal rispettivo ufficio e beneficio i chierici, che ammoniti prima, non cessassero dal vessare li detti monaci, e dallo usurpare i loro beni, ed averi.
(1258, 11 maggio).
Dal Lanni, Delic. Eruditor. Tom. II. pag. 315-16.
Alexander Episcopus servus servorum Dei. Venerabilibus fratribus Archiepiscopis, et Episcopis, ac dilectis filiis Abbatibus, Prioribus, Decanis, Archidiaconis, Praepositis, Plebanis, et aliis Ecclesiarum Praelatis per Romandiolam et Sardiniam constitutis salutem, et apostolicam benedictionem. Non absque dolore cordis, et plurima turbatione didicimus, quod ita in plerisque partibus ecclesiastica censura dissolvitur, et canonicae sententiae severitas enervatur, ut viri religiosi, et ii maxime, qui per sedis apostolicae privilegia maiori donati sunt libertate, passim a malefactoribus suis iniurias substineant, et rapinas, dum vix invenitur, qui congrua illis protectione subveniat; et pro fovenda pauperum innocentia se murum defensionis opponat. Specialiter autem dilecti filii abbas, et fratres Vallumbrosane congregationis, tam de frequentibus iniuriis, quam de ipso quotidiano defectu iustitiae conquerentes, universitatem vestram litteris petierunt Apostolicis excitari, ut ita videlicet eis in tribulationis suis contra malefactores eorum prompta debeatis magnanimitate consurgere, quod angustiis, quas substinent, et pressuris, vestro possint praesidio respirare. Ideoque universitati vestrae ad instar fel. record. Honorii Papae praedecessoris nostri, per apostolica scripta mandamus, atque praecipimus, quatenus illos, qui possessiones, vel res, seu domos praedictorum fratrum vel hominum suorum irreverenter invaserint, aut ea iniuste detinuerint, quae praedictis fratribus ex testamento decedentium relinquuntur, seu in ipsos fratres, vel ipsorum aliquem, contra Apostolicae sedis indulta sententiam excommunicationis, vel interdicti, praesumpserint promulgare, vel decimas laborum de terris habitis ante Concilium generale, quas propriis manibus, aut sumptibus excolunt, seu nutrimentis animalium suorum spretis Apostolicae sedis privilegiis extorquere, monitione praemissa, si laici fuerint, publicis candelis accensis, singulos vestrum in Dioecesibus, et Ecclesiis vestris excommunicationis sententia percellatis, si vero Clerici, vel Canonici regulares, seu monachi fuerunt, eos, appellatione remota, ab officio, et beneficio suspendatis, neutram relaxaturi sententiam, donec praedictis fratribus plenarie satisfaciant, et tam laici, quam clerici seculares, qui pro violenta manuum iniectione in fratres eosdem, vel ipsorum aliquem anathematis vinculo fuerint innodati, cum Dioecesani Episcopi litteris ad sedem Apostolicam venientes, ab eodem vinculo mereantur absolvi.
Datum Viterbii quinto idus maii, pontificatus nostri anno quarto.