Lo stesso Re di Aragona ordina al Governatore, e a tutti gli ufficiali Regii in Sardegna di osservare puntualmente i patti, pe’ quali spettava al comune di Pisa la giurisdizione alta e bassa nelle ville e luoghi che ancora possedeva nell’isola a titolo di feudo, e di non turbare, né impedire in verun modo il libero esercizio di tale giurisdizione.

(1353, 14 febbraio).

Dall’I. R. Archivio delle Riformagioni di Firenze, luogo cit.

Petrus Dei gratia Rex Aragone Valentie Maioricarum Sardinee et Corsice comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanee dilectis et fidelibus gubernatori Sardinee ceterisque officialibus nostris dicte ynsule presentibus et futuris ad quos presentes pervenerint salutem et dilectionem.  Meminumus vobis dudum scripsisse per binas nostras licteras in hunc modum, Petrus Dei gratia rex Aragone etc. dilectis et fidelibus regenti officium gubernationis Sardinee ceterisque offitialibus nostris eiusdem ynsule presentibus et futuris ad quos presentes pervenerint salutem et dilectionem; Nuper vobis scripsisse seu subscripta mandata direxisse recolimus in hiis verbis; Petrus Dei gratia Rex Aragone etc. dilectis et fidelibus regenti officium gubernationis Sardinee ceterisque officialibus nostris dicte ynsule presentibus et futuris ad quos presentes pervenerint salutem etc. Addiens presentiam nostram nobilis Iacobus de Herisiis ambaxiator honorabilis comunis pisarum exposuit cum querela quod quamvis dictum comune iuxta pacta et convenctiones inter progenitores nostros Reges Aragone illustres memorie recolende et ipsum comune initas et firmatas habeat et possideat omnes villas et loca que in predicta ynsula pro nobis tenet in feudum cum omni iurisdictione alta et baxa actamen gubernatores et alii offitiales regii qui pro tempore fuerunt eiusdem ynsule exercuerunt vosque etam exercetis in dictis villis et locis jurisdictionem quamcumque pignorando sequestrando et capiendo offitiales et homines dictarum villarum in personis rebus et bonis ipsorum eiusque precepta iussiones seu mandata per viam jurisdictionis officiorum vestrorum indifferenter ac diversimode faciendo ipsosque alias multipliciter molestando contra conventiones et pactiones premissas ac contra iustitiam ut asseritur aggravando, cum autem nos vestigia dictorum progenitorum nostrorum sequi volentes velimus ut decet pacta et conventiones predicta tenere et inviolabiliter observare. Eapropter ad ipsius ambaxiatoris instantiam et supplicationem humilem vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus firmiter et expresse, sub ire et indignationis nostre incursu quatenus pacta et conventiones jam dictas dicto comuni eiusque offitialibus hominibus seu districtualibus predictarum villarum et locorum suorum omnimode observando ab omni iurisdictionis exercitio quod redundet vel esse possit contra conventiones et pactiones premissas penitus desistatis, et si quid contra earum tenores attemptatum fore reperitis illud ad statum debitum reducatis, alias imputabitur culpe vestre; nosque perinde adversus vos taliter procedemus quod vobis cedet ad penam et ceteris similia attemptare volentibus ad terrorem. Datum Barchinone septimo idus decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo septimo. Nunc autem ante nostre magestatis presentiam constituti nobilis et dilectus consiliarius noster Iohannes de Herisiis decretorum doctor et Francischus Merolla ambaxiatores honorabilis comunis Pisarum ad nos subscriptis causis et aliis destinati humili supplicatione mostraverunt. Quod licet vobis vel aliquibus ex vobis preinserta mandata nostra fuerint presentata fueritisque cum instantia requisiti ut ea exequeremini cum effectu, vos tamen aut aliqui vestrum hoc facere contemptabiliter distulistis pariter et differtis, de quo si ita sit non modicum admirantes vobis et vestrum singulis sub incursu ire et indignationis nostre precipimus et mandamus, quatenus omnia et singula in preinserta lictera contenta iuxta sui originalis seriem pleniorem exequamini et effectualiter impleatis et contra ea venire in aliquo non temptetis, vel per alios permictatis quomodolibet attemptari, habendo vos taliter super eis quod dictum comune aut districtuales ipsius ex hac causa de vobis iuste conquerendi materiam non assumant, alioquin pro culpa si quam commictetis in premissis vos in personis et rebus acriter puniremus. Datum Valentie kalendas decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo nono. Sane cum nunc per nobiles et dilectos Iohannem de Herisiis consiliarium nostrum predictum et Iohannem Buzaccharini militem nuntios sive ambaxiatores per dictum comune pro hiis et aliis factis et negotiis ad nostram presentiam noviter destinatos coram nobis expositum fuit conquerendo quod vos mandata nostra superinserta improvide spernendo quamquam fueritis pluries et instantissime requisiti ut ipsa exequeremini et ad effectum debitum duceretis id in nostri contemptum facere minime curavistis ex quibus admiractionis causam si est ita assumpsimus vehementem. Quocirca ad ipsorum nuntiorum supplicationem propterea nobis factam vobis iterato dicimus et districte precipiendo mandamus sub pena nostre gratie et mercedis quatenus si iram et indignactionem nostram cupitis evitare mandata nostra preinserta per omnia compleatis, et effectui perducatis, omnibus dilactionibus et exceptionibus frivolis postpositis et semotis, prout in dictis licteris est vobis traditum in mandatis nec contra in eisdem expressata venire aut aliquid facere presumatis nec a quocumque aliquid premissis contrarium attemptari, cum nobis plurimum displiceret, ac in hiis vos habere curando quod amodo pro parte dicti comunis vel districtualium suorum non videamus aliquem ractione premissorum in nostri presentiam contra iustitiam conquerentem nec propterea vobis non opporteat scribere iterato, alias vos scire volumus pro constanti quod contra vos et bona vestra quecumque sic fortiter et acriter tamquam mandatorum nostrorum transgressores procedemus quod vobis cedet ad penam et ceteris ad exemplum, vosque merito penitebit quia circa predicta exequenda cum ea qua decet diligentia non vacastis. Datum Valentie decima quarta die februarii anno a nactivitate Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo tertio. Ex auctoritate regia.