Lo stesso re di Aragona D. Pietro IV rinnova gli ordini già dati nel 1347 e 1349 al Governatore, ed agli altri ufficiali Regi di Sardegna, affinchè i Pisani non siano ulteriormente molestati da Stefanino Olivar barone della villa di san Mazacio (odierno Samatzai), il quale pretendeva esigere multe e penali da detti Pisani, perché il bestiame dei loro feudi era entrato a pascolare in un salto appartenente al territorio di detta villa, essendo per antica consuetudine promiscuo il pascolo di bestiami nei confini dei rispettivi territori delle ville possedute in feudo nell’isola dal comune di Pisa, e da altri signori, o baroni.

(1353, 14 febbraio).

Dall’I. R. Archivio delle Riformagioni di Firenze, classe e distinzione suddetta, Docum. num. 31.

Petrus Dei gratia Rex Aragone Valentie, Maioricarum Sardinee et Corsice Comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanee dilectis et fidelibus Gubernatori Sardinee et aliis officialibus nostris eiusdem ynsule presentibus et qui pro tempore fuerint vel eorum loca tenentibus ad quos presentes pervenerint saluitem et dilectionem. Meminimus vobis dudum scripsisse per binas nostras licteras in hunc modum. Petrus Dei gratia Rex Aragonae dilectis et fidelibus regenti officium gubernationis Sardinee et aliis officialibus nostris eiusdem ynsule presentibus et qui pro tempore fuerint vel eorum loca tenentibus ad quos presentes pervenerint salutem. Nuper nobis scripsisse seu subscripta mandata nostra direxisse recolimus in hiis verbis. Petrus Dei gratia Rex Aragone dilectis et fidelibus Regenti officium gubernationis Sardinee et aliis officialibus nostris eiusdem ynsule presentibus et qui pro tempore fuerint vel eorum loca tenentibus ad quos presentes pervenerint salutem et dilectionem. Ad nostram recurrens presentiam nobilis Iohannes de Herisiis dilectus noster ambaxiator comunis pisarum, proposuit querelose quod quamquam de iure equitate et iuxta formam pactorum et conventionum olim inter illustres progenitores nostros reges Aragone dictumque comune initarum homines villarum quas ipsum comune habet in dicta ynsula in feufum et possidet possint licite eorum bestiaria immictere ad pascendum in terminis aliarum villarum circumstantium quemadmodum homines ipsarum villarum possunt sua bestiaria immictere in terminis villarum comunis prefati; veruntamen quidam procurator Stephini Olivarii (e?) cuius est villa Sancti Mazarii hiis non perspectis sed procedendo ut fertur homines octo villarum eiusdem comunis intrasse in quodam saltu ipsius ville ad pasturandum incurrisse penam banni per eum propria auctoritate impositi ibidem ad pasturandum intrantibus condepnavit ipsorum quemlibet in quinquaginta libris Alfonsinorum, quam quidem condempnationem dictus procurator nititur in curia castri Callari ubi super hoc questio vertitur petere ab hominibus antedictis non advertendo quod homines dicte ville Sancti Mazarii qui frequenter intrant ad pascendum in terminis villarum prelibati comunis tenentur et debent exsolvere diversas condempnactiones de eis per rectores sive vicarios dicti comunis factas multo maiores quam ipsa condempnactio summas pecunie attingentes vm cum asseratur supradictam condempnactionem fuisse factam per antefactum procuratorem super dicto saltu lite pendente ipsum comune super hiis et aliis multipliciter agravari et intentionis nostre existat pactiones et conventiones protarras eidem comuni eiusque districtualibus teneantur observari ea propter ad eius ambaxiatoris supplicationem humilem nobis propterea exhibitam reverenter vobis et cuilibet vestrum dicimus et districte mandamus quatenus premissorum occasione iam dictum comune contra conventiones et pactiones predictas vel alias indebite minime adgravetis nec adgravari ullatenus permictatis. Et si ipsum in aliquo adgravastis ad statum debitum illud perducatis postposita omni mora. Datum Barchinone quarto idus decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo septimo. Nunc autem ante nostre Magestatis presentiam constituti nobilis et dilectus consiliarius noster Iohannes de Heritiis decretorum doctor et Francischus Merolla ambaxiatores honorabilis comunis pisarum ad nos ex suprascriptis causis et aliis destinati humili supplicatione mostraverunt quod licet vobis vel aliquibus ex vobis preinserta mandata nostra fuerint presentata fueritisque cum instantia requisiti ut ea exequeremini cum effectu vos tamen aut aliqui vestrum hoc facere contemptibiliter distulistis pariter et difertis de quo si ita sit non modicum admirantes vobis et vestrum singulis sub incursu ire et indignationis nostre precipimus et mandamus quatenus omnia et singula in preinserta litera nostra contenta iuxta sui originalis seriem pleniorem exequamini et effectualiter impleatis et contra ea venire in aliquo non temptetis vel per alios permictatis quomodolibet attemptari habendo vos taliter super eis quod dictum comune aut districtuales ipsius ex hac causa de vobis iuste conquerendi materiam non assumant alioquin pro culpa si quam commictetis in premissis, vos in personis et bonis acriter puniremus. Datum Valentie kalendis decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo nono. Sane cum nunc per nobiles et dilectos nostros Iohannem de Hericiis consiliarium nostrum predictum et Iohannem Buzaccharini militem nuntios sive ambaxiatores per dictum comune pro hiis et aliis factis et negotiis ad nostram presentiam noviter destinatos coram nobis propositum fuerit conquerendo quod vos mandata nostra super inserta improvide spernendo, quamquam vos vel vestrum aliqui fueritis pluries requisiti ut ipsa exequeremini et ad effectum iustitie duceretis, id facere minime curavistis ex quibus admiractionis causam merito assumpsimus vehementem; quo circa ad ipsorum nuntiorum supplicationem humilem propterea nobis factam vobis iterato dicimus et districte precipiendo mandamus sub pena nostre gratie et mercedis, quatenus mandata nostra preinserta exequamini et compleatis, omnibus dilactionibus et exceptionibus frivolis pospositis et semotis prout in hiis licteris est vobis traditum. In mandatis taliter vos habendo quod amodo pro parte dicti comunis non videamus aliquem ractione premissa in nostra presentia contra iustitiam conquerentem ne propterea nos oporteat vobis scribere iterato. Alias scire vos volumus quod pro culpa si quam commiseritis in premissis vos graviter puniremus. Datum Valentie decima quarta die februarii anno a nactivitate domini millesimo trecentesimo quinquagesimo tertio. Ex aucoritate regia.