Investitura dei feudi di Arborea, e concessione di beni allodiali nella stessa provincia e giudicato, fatta dall’imperatore Lodovico il Bavaro, a favore di Giacomina vedova di Chiano, o Giovanni, già giudice di quegli stati, e moglie in seconde nozze del conte Tedice della Gherardesca.

(1329, 12 febbraio).

Dal Maccioni, Difes. del Domin. dei Conti di Donoratico Tom. II. pag. 81. 82. 83.

Ludovicus Dei Gratia Romanorum Imperator semper Augustus. Nobili, et honeste mulieri Iacomine uxori Tedicii comitis de Donoratico gratiam suam, et omne bonum. Tunc recte habenas romani imperiii a Deo nobis crediti credimus gubernare, cum benemeritis, vel eorum posteris tam jus expeditum, quam virtutum premia tribuimus, ut videlicet tam ipsi, quam alteri fideles nostri, et Sacri Romani Imperii ad benemerendum constancius animentur, et hoc etiam ceteris transeat in exemplum. Considerantes igitur egregia, et fructuosa opera, que tui maiores exibuerunt romano imperio memorato, ac fidem sinceram, quam ad nos, et ipsum imperium gerere dignosceris incessanter, tuis petictionibus libenti animo duximus annuendum. Sane nobis exposuisti, quod condam nobilis vir Iohannes Iudex Arboreae (1) olim maritus tuus decessit absque liberis masculis legiptimis, relicta ex te tunc uxore sua una dumtaxat postuma, que vocata est Iohanna et que in infantili etate post obitum dicti patris sui diem clausit extremum, ita quod de iure ad te matrem suam tamquam ad proximiorem est ipsius pupille hereditas devoluta, et per consequens per mediam personam dicte filie tue omnia bona alodia dicti Iohannis ad te spectant; Et quod bona feudalia, que tenebat dictus Iohannes tempore quo decessit, ad nos, et romanum imperium sunt devoluta, et aperta pleno jure, pro eo maxime, quod dicto Iohanni non extitit aliquis de agnacione sua legiptimus successor in dictis feudis; Et posito, quod ut dicitur, Marzanus (2) filius naturalis dicti Iohannis ipsa bona impetraverit a bone memorie Henrico romanorum imperatore predecessore nostro, nihilominus dicta bona feudalia sunt nobis, et ipsi imperio aperta, et devoluta, pro eo, quod dictus Marzanus deesset de aliquo legiptimo successore in ipsis bonis, et pro eo, quod de ipsis bonis, et rebus feudalibus non est nobis, vel predecessoribus nostris romanis principibus facta fidelitas, ut debeat, et quia etiam Ugerus (3), qui nunc dicitur dicta bona feudalia detinere, est rebellis noster, et romani imperii prelibati, et etiam quia in dictis bonis non potest de jure succedere, quia est bastardus, et ad predicta non legiptimus, et etiam aliis racionibus, et causis. Quibus omnibus intellectis, et coacervatis, volentes tibi Iacomine tam in jure, quam in graciis favorabiliter complacere, scientes, et cognoscentes predicta fore vera, de plenitudine nostre imperialis majestatis ex certa scientia, et causa cognita te Iacominam prefetam in dicti bonis alodiis, que fuerunt dicti defuncti Iohannis seu que tenebat tempore, quo decessit, admittimus, et esse volumus, et Te tam in possessione, quam in proprietate dictorum bonorum decernimus, ceteris omnibus potiorem, et quod inde te pro possessore, seu possessatrice in omnibus predictis bonis haberi, et esse volumus, quemadmodum possessionem ipsorum bonorum tamquam heres legiptima immediate post mortem dicte pupille legiptime adprehendisses, et ipsa bona legiptime, et corporaliter possideres. Quibus etiam gratiam nostre benignitatis addentes, ex certa scientia, et ut supra premittitur… de dictis bonis, et rebus feudalibus, quas tenebant dictus Iohannes tempore quo decessit, ubique, et quas nobis constet, ut premittitur, fore apertas, et devolutas, et ad nos, et romanum imperium pertinere maxime rationibus antedictis, te Iacominam sepe dictam de plenitudine nostrae imperialis majestatis, presentem, et recipientem investimus de omnibus bonis predictis feudalibus, et ipsa bona, et res tibi in feudum perpetuum, et honorificum pro te, tuisque haeredibus et successoribus utriusque sexus cum omnibus, mero, et mixto imperio, et iurisdictione plenaria, et pertinentiis eorumdem duximus concedendum recepto ob predicta a te fidelitatis debite iuramento. Predicta omnia, et singula valere, et observari volumus cum effectu ex certa scientia, et causa plene cognita, non obstantibus, quod tu Iacomina predicta non observasses ea, que jura dicunt, et volunt circa dictam filliam tuam, vel eius occasione, mortuo dicto Iohanne olim viro tuo; Et non obstantibus juribus dicentibus mulieres in predictis non succedere, et non obstantibus aliquibus privilegiis concessis per dictum Henricum imperatorem, seu per nos, vel alios quoscumque romanorum imperatores, vel reges, vel etiam concedendis communi pisano, vel alicui collegio, universitati, et nobili, vel singulari persone; Et non obstantibus aliquibus legibus, vel juribus civilibus, vel canonicis, statutis, vel consuetudinibus, presentibus, vel futuris seu concessionibus factis per commune pisarum, vel eius officiales quoscumque, quibus omnibus, in quantum predictis nostris concessionibus obstarent, ex certa scientia derogamus, ac proinde haberi volumus ac si in hoc nostro privilegio et rescripto dicte leges, iura, statuta, et consuetudines privilegia, et concessiones essent expresse, et expressa, et inserte, et inserta de verbo ad verbum. Dantes insuper omnibus vicariis, potestatibus, officialibus quibuscumque, et ceteris tam collegiis, et universitatibus, quam personis singularibus presentibus, et futuris civitatis, et districtus Pisarum, et omnium terrarum, et locorum in toto Romano imperio presentibus litteris in mandatis, quatenus te Iacominam supradictam vel successores tuos predictos in predictis omnibus vel aliquo ipsorum habendis, et tenendis per te cum effectu aliqualiter non molestent, sed quantum ad eos spectat, vel spectare… aliquo modo potest, vel possint tradant tibi, tuisque predictis successoribus eorum, et cuiuslibet ipsorum auxilium, consilium, et favorem. Nulli ergo omnino hominum liceat has nostras concessiones infringere, seu ausu temerario contraire. Si quis vero contra predicta, vel aliquod ipsorum facere attemptaverit, si fuerit civitas, corpus, vel collegium, poenam quingentarum librarum auri, si fuerit singularis persona, poenam centum librarum auri puri incurrat ipso facto,  pro qualibet vice quo fuerit contrafactum, cujus medietas nostrae Camerae, et alia medietas tibi Iacomine prelibate tuisque heredibus, et successoribus applicetur, et nihilominus quicumque contrafaciens privatus sit ipso facto omni officio, beneficio, et dignitate. In cuius rei testimonium presens privilegium conscribi, et Majestatis nostre sigillo jussimus communiri. Datum. Pisis anno Domini millesimo trecentesimo vigesimo nono, indictione duodecima, die duodecimo mensis februarii, regni nostri anno quintodecimo, imperii vero secundo.

Loco Imp. Sigilli.

NOTE

(1) Lo stesso Giovanni, o Chiano, che nel 1299 segnò la tregua co’ pisani, e genovesi, e col Comune di Sassari (Ved. sopr. pag. 471 e 474). A questo regolo si riferisce la seguente iscrizione su pietra marmorea esistente nella R.^a Università degli studi di Cagliari:

(2) Correg. Marianus; terzo di questo nome nel regno di Arborea.

(3) Legg. Ugonus; terzo pure di tal nome nel regno di Arborea.