Diploma regio relativo alla carica di presidente e capitano generale dell’isola di Sardegna sotto il dominio spagnuolo, dal quale risultano i dritti, i poteri, le onorificenze, e gli obblighi ch’erano annessi a quell’eminente uffizio.
(1640. – 30 marzo).
Dal Dexart, Cap. Cur. Regni Sardiniae, fol. 503 e seg.
Nos Philippus Dei gratia Rex Castellae, Aragonum, Legionis, utriusque Siciliae, Hierusalem, Portugalliae, Ungariae, Dalmatiae, Croaciae, Navarrae, Granatae, Toleti, Valentiae, Galitiae, Majoricarum, Hispalis, Sardiniae, Cordubae, Corsicae, Murtiae, Giennis, Algarbi, Algezirae, Gibraltaris, Insularum Canariae, nec non Indiarum Orientalium, et Occidentalium, Insularum, ac terrae firmae Maris Oceani, Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Brabantiae, Mediolani, Athenarum et Neopatriae, Comes Abspurgi, Flandriae, Tirolis, Barchinonae, Rossilionis, et Ceritaniae, Marchio Oristanei, et Comes Goceani. Cum opporteat aliquem sufficere virum, qui (dum persona per nos nominanda ad exercendum numera nostra Locumtenentis, et Capitanei generalis in dicto nostro Sardiniae regno, ad ipsum se conferat) ministerium iustitiae, et gubernii in rebus, tam pacem, quam bellum concernentibus, aliaque faciat, quae pro nostro servitio, et statui necessaria videantur, menti occurristi nostrae, tu Nobile Magnifice, ac dilecte Consiliarie noster Don Didace de Aragall Miles Ordinis, et Militiae sancti Jacobi de Spata, Gubernator, et Reformator in Capitibus Calaris, et Gallurae, cui propter servitia in dictis muneribus per spatium multorum annorum, et bis in viceregia eiusdem regni et in Praesidentia, et Capitania generali pro tempore octo mensuum, aliisque variis in rebus, et occasionibus de tua virtute, et prudentia specimen dedisti, nobis praestita, et impensa; dictam Praesidentiam, et Capitaniam generalem, dum ut est dictum persona, quae dictis numeribus nostri Locumtenentis et Capitanei generalis per nos nominanda inservire incipiat, tibi dicto Don Didaco de Aragall concedimus, committimus et commendamus. Tenore igitur praesentis de nostra certa scientia, regiaque auctoritate deliberate et consulto te dictum Don Didacum de Aragall eiusdem nostri Sardiniae regni Praesidem et Capitaneum generalem, interin quousque de dictis numeribus nostri Locumtenentis, et Capitanei generalis aliter per nos provisum fuerit, et non ultra, creamus, nominamus, eligimus, et deputamus, et in Locumtenentis et Capitanei generalis locum sufficimus, ita ut in eodem regno omnia necessaria provideas, quae ad dictum munus spectent, ac id exerceas, personam nostram repraesentans, universisque, et singulis dicti regni personis cuiusvis status, gradus, et condictionis existant, Tribunalibus et Officialibus quibuscumque praeferaris, omnibusque iniungas; iurisdictionem quoque supremam et infimam, merumque et mixtum imperium, cum omnimoda gladii potestate nostris vice, et potestate exerceas, eaque omnia facias, exequaris, ordines, et provideas, quae eiusdem regni tutionini, iustitiae administrationi, et patrimonii nostri regii conservationi et augmento necessaria visa fuerint, et opportuna, et quae nos ipsi faceremus, et facere possemus, si personaliter interessemus, etiam si talia forent, quae circa administrationem munerum praedictorum expressam mentionem, et mandatum exigerent magis speciale, quam praesentibus est expressum, et concessum, et quae non nisi per nos fieri possent. Nos enim ad omnia, et singula praedicta, cum incidentibus, et emergentibus ex eis amplissimam facultatem, auctoritatem, et vices nostras, cum libera et generali administratione illa, eidem Don Didaco de Aragall (interim et quousque de dictis muneribus alia persona per nos provisa fuerit, ad idemque se conferat regnum) concedimus, et elargimur, nec non cum salario annuo ordinario, auxilioque sumptus, Praesidentibus regni praedicti dari solito, et consueto, quod per eum ad quem spectet exolvi, et per Magistrum Rationalem Curiae Regiae eiusdem regni pro eodem tempore, quo dictum praesidis munus, et Capitanei generalis rexeris, et exercueris servatis servandis in comptum admitti volumus, dubio, difficultate et aliis impedimentis cessantibus quibuscumque. Quapropter admodum Reverendos, in Christo Patres quoscunque, Archiepiscopos, Episcopos, Abbates, Priores, et alias ecclesiasticas personas requirumus, et hortamur Regenti Cancellariam, et Doctoribus nostrae Regiae Audientiae, Judicibus Curiae, Advocatis, et Procuratoribus fiscalibus, et patrimonialibus, Gubernatori quoque, seu Reformatori in Capite Sassaris et Logudorii, Regio Procuratori, Magistro Rationali ac Regenti nostram Regiam Thesaurariam, Vicariis, Subvicariis Potestatibus, Alguaziriis, et aliis Officialibus, et subditis nostris, Ducibus, Marchionibus, Comitibus, Vicecomitibus, Baronibus, Militibus, et aliis generosis personis, et quibuscumque aliis subditis nostris in praedicto nostro Sardiniae regno, constitutis, et constituendis dicimus, et iubemus, quod te dictum Don Didacum de Aragall interim, et quousque de dictis nostris Locumtenentis, et Capitanei generalis muneribus persona per nos nominata fuerit, et ad idem se conferat regnum, pro Praeside et Capitaneo generali, et superiore habeant, et teneant, reputent, et revereantur, tibique tanquam personae per nos crearae et nominatae, et nostram repraesentanti, tuisque mandatis, veluti nostris obtemperent, pareant, obediant, atque assistant, et nullatenus contrafaciant, vel veniant, aut aliquem contrafacere, vel venire permittant ratione aliqua, sive causa, si dictae ecclesiasticae personae vobis morem gerere, caeteri vero Officiales, et subditi nostri praedicti gratiam nostram caram habent, ac praeter irae, et indignationis nostrae incursum, poenam florenorum auri Aragonum duorum mille nostris regiis inferendorum aerariis cupiunt evitare. Volumus autem, quod antequam praesentibus litteris utaris, illas in officio Secretarii nostri registri gratiarum praesentare tenearis, ut ibidem premissorum ratio sumatur, de quibus per annotationem dicti Secretarii in eisdem factam constet, quod si praedicta intra quadrimestre a die datae praesentium non adimpleveris, personae, seu personis ad quam, seu quas praedictorum executio spectet dicimus, et iubemus, quatenus praesentem gratiam non admittant, quia eam nullius roboris, et momenti esse declaramus. In quorum omnium fidem, et testimonium praemissorum, praesentes litteras patentes fieri iussimus, regio comuni sigillo a tergo munitas. Datum in oppido nostro Madriti die trigesima martii, anno a Nativitate millesimo sexcentesimo quadragesimo. Yo el Rey. Vidit Cardinalis Visa Caravajal. Agurto pro Thesaurario generali. Visa Vico Regens. Visa Bayetola Regens. Visa Magarola Regens. Visa Villanueva pro Conservatore.